Kostka brukowa – potrzebna, choć niedoceniana – jest taki element życia społecznego, na który bardzo rzadko zwraca się uwagę, mimo iż towarzyszy ludziom podczas prawie każdego spaceru i wyjścia z domu. Z jednej strony jest to coś, o czym się w ogóle nie myśli, z drugiej kobiety na szpilkach je błogosławią. Występują w wielu charakterystycznych kształtach i dwóch podstawowych kolorach – szarym i czerwonym. O czym mowa? O kostkach brukowych.
Różne surowce, różne wielkości, jeden produkt
Kostka brukowa używana jest w celu utwardzenia powierzchni chodników, placów, parkingów czy podjazdów. Układa się ją w sposób ściśle do siebie przylegający, na uprzednio przygotowanej powierzchni. Myśląc o kostce brukowej, większość ludzi ma przed oczami kostkę betonową, używaną najpowszechniej przez ekipy budowlane, natomiast spotkać się również można z klinkierowymi cegłami drogowymi, z kostką granitową powstającą przez obrabianie kamienia naturalnego czy z artystycznie ułożonymi kamieniami polnymi, tworzącymi tak zwane kocie łby – jest to również rodzaj kostki brukowej.
Pośród kostek betonowych również można wymienić kilka charakterystycznych rodzajów. Nadal najpopularniejszym, chociaż źle kojarzącym się materiałem jest kostka Bauma, czyli polbruk. W zależności od przeznaczenia taką kostkę brukową produkuje się w czterech standardowych grubościach – 4, 6, 8 i 10 centymetrów – co odpowiada coraz wyższemu obciążeniu ruchem. Innym popularnym rodzajem kostki betonowej jest trylinka, czyli sześciokątna płyta betonowa o szerokości 35 centymetrów i długości ścianki bocznej 20 centymetrów (wymiary trylinki są dokładnie opisane w patencie złożonym przez wynalazcę tej kostki brukowej, Władysława Trylińskiego). Trylinkę częściej spotyka się na parkingach i drogach tymczasowych, niż na chodnikach, chociaż słynnym przykładem jej dobrego zachowania jest nawierzchnia kompleksu Politechniki Warszawskiej. Aktualnie, coraz częściej można zobaczyć, zwłaszcza na podjazdach, bruk wykonany z płyt ażurowych, pomiędzy którymi umieszcza się żwir, piasek, lub ziemię ogrodniczą. Płyty ażurowe tworzą interesującą aranżację, są jednak przekleństwem eleganckich kobiet, noszących buty na obcasach.
Krótka historia kostki brukowej
Kostki, którymi wykładana była nawierzchnia drogi w celu usprawnienia poruszania się po niej, były znane już w starożytności. Antyczni Rzymianie budowali drogi, korzystając z kamieni polnych i te drogi cały czas istnieją. Jednakże betonowa kostka brukowa produkowana w obecnej formie rozpoczyna swoją historię dopiero w latach czterdziestych XX wieku. Wszystko zaczęło się w Holandii, gdzie drogi muszą być bardziej elastyczne, niż w innych rejonach świata, ze względu na częste zalewanie terenów znajdujących się poniżej poziomu morza. Duże betonowe płyty lub beton wylewany jednolitą warstwą nie sprawdzał się, ponieważ pod wpływem podmyć i przesunięć gruntu, pękał i łamał się. Początkowo Holendrzy umieszczali na warstwie utwardzonego piasku kamienie naturalne lub wytwory gliniane. Później rozpoczęli produkcję kostki brukowej z betonu.
Pierwsze kostki brukowe miały kształt prostopadłościanu o powierzchni 10 na 20 centymetrów. Do dzisiaj taki kształt betonowej kostki nazywa się kostką holenderską. Takie kostki okazały się tanie w produkcji i wyjątkowo wytrzymałe. Dochodzi do tego również interesujący aspekt ekologiczny – betonowa kostka brukowa oddzielona jest od drugiej kostki cienką warstwą piasku (nawierzchnię brukowaną zasypuje się piaskiem, aby ją ustabilizować), która działa jak naturalna droga odpływowa, odprowadzająca nadmiar wody z chodnika czy parkingu w głąb ziemi.
Produkcja kostki brukowej
Współczesna kostka brukowa Bauma jest produkowana metodą wibroprasowania betonu. Inżynierowie i technolodzy produktu ustalają skład kostki, na podstawie którego obliczana jest jego wytrzymałość, dobierają konkretne barwniki i testują wszystkie parametry. Należy mieć świadomość, że kostka brukowa nie jest zbrojonym elementem budowlanym, wobec czego za jej wytrzymałość odpowiada wyłącznie jej skład, w który wchodzą cementy wysokich klas wytrzymałościowych, kruszywa drobne i frakcjonowane oraz woda. W celu poprawienia parametrów polbruku, do mieszanki dodawane są również dodatki mineralne i chemiczne.
Przygotowaną mieszankę umieszcza się w precyzyjnie zaprojektowanym wzorcu, który nadaje kostce pożądany kształt. Osobno przygotowuje się mieszankę na warstwę fakturową i warstwę konstrukcyjną kostki. Wzorce kostek umieszczone są w szufladach wibroprasy – najpierw nasypywana jest warstwa spodnia, odpowiadająca za parametry techniczne kostki brukowej, a następnie warstwa wierzchnia, odpowiadająca za wygląd zewnętrzny i kolor. Po zasypaniu szuflad następuje właściwy proces prasowania i wibrowania, którego jeden cykl trwa około piętnaście sekund. Świeżo wyprodukowane kostki brukowe transportowane są do dojrzewalni, w której beton wiąże się we właściwej dla wzorca formie. Dojrzewanie trwa około trzydzieści godzin, po których kostka brukowa jest gotowa do składowania, magazynowania, transportu i układania. Następnie trafia pod nogi spieszących się przechodniów, dla których jest oczywistym elementem krajobrazu.
